
Château Feely, biodynamisch wijnparadijs
‘Nobody needs it, nobody actually needs wine like milk or bread…why would you use chemicals to make it?’ Twijfelend keek ik op en antwoordde: ‘money?’
We waren een paar weken onderweg, ondergedompeld in het goede Franse leven van zon, eten en wijn. Mijn idee voor deze wijntrip was het bezoeken van biologische en biodynamisch gedreven wijngaarden. Stuk voor stuk leuk en leerzaam. In de laatste week bezochten we Château Feely waar ik door Caro Feely een beetje werd wakker geschud tijdens mijn zorgeloze vakantie. Hoe ernstig is het eigenlijk gesteld met de wijnbouw en heb je enig idee wat je naar binnen klokt en propt?
Oke… nee, maar laten we het wel proberen gezellig te houden….
Op een warme en zonnige dag bezoek ik het wijndomein van Caro en Sean Feely. Na een hartelijk ontvangst volgt een rondwandeling door de wijngaard met Caro en sluiten af met een proeverij. Ik vertel vooraf dat ik een wijnopleiding heb gevolgd en dat was voor haar een goede reden om meteen de diepte in te gaan. We lopen de wijngaard in waar ze vertelt wat het belangrijkste voor haar is, het verhaal over de keuzes die zij hebben gemaakt bij het neerzetten van hun wijnhuis en om de wijnen te maken die zij graag willen.
Het stel dat hun roots heeft in Zuid-Afrika en voor werk in Ierland terecht waren gekomen hadden altijd al de wens om in Frankrijk een wijngaard te beginnen. Zij zijn in Saussignac beland, een wijnregio temidden van de grotere regio Bergerac. De wijngaard was er al compleet met druivenstokken, een stuk bos en een huis.
Vervuiling van eigen omgeving
We wandelen naar een ander deel van de wijngaard en staan nu op een heuvel en kijken over de wijnstokken uit over het dal en de hele omgeving. Kijk je naar rechts dan kijk je richting Bergerac en links naar de watertoren van het aangrenzende stadje en andere wijngaarden. Caro wijst naar de watertoren en vertelt dat deze voor de watervoorziening voor het aangrenzende stadje dient. Op een zeker moment bleek het water zo vervuild dat de burgemeester afraadde om kinderen nog langer het water uit de kraan te laten drinken. Waarop zij zich hardop afvraagt: is het voor volwassenen dan wel gezond?
Wat was er gebeurd? Onderzoek leerde dat er teveel bestrijdingsmiddelen in de grond zaten. En helaas is het niet zo dat in deze landelijke regio’s de waterzuivering ‘state of the art’ is want daar is geen geld voor. Met als gevolg dat het drinkwater vervuild kan raken.
De grootste boosdoener bleek een veld maïs te zijn die voor de meeste vervuiling zorgde, eigendom van iemand die niet in de buurt woonde en de verzorging van z’n gewas aan een ander overliet. De eigenaar had dus geen binding met de streek maar zorgde wel voor de meeste vervuiling.
Over het algemeen wordt er in dit landbouwgebied veel met deze middelen gewerkt. Daarnaast zijn de meeste boeren in de streek alleen bekend met de traditionele methodes om landbouw/wijnbouw te bedrijven, d.w.z. met gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen.
Het geeft je te denken: worden veel van de wijnen die ik drink dan ook gemaakt met behulp van pesticiden, herbiciden en kunstmest? Het antwoord daarop is ja. Hoewel er inmiddels steeds meer boeren overstappen op biologisch en biodynamische landbouw is dit nog maar marginaal. Geld is een grote drijfveer, er wordt vaak verwacht tegen lage kostprijzen wijn te leveren. Je kunt er dan geen insectenplaag of meeldauw bij gebruiken. Ik snap het ook wel, het geeft een stuk zekerheid.
De andere manier: biodynamische wijnbouw
Kennis van een andere manier van wijnbouw is nodig, maar het kan wel, getuige het verhaal van Feely:
Allereerst, wat is biodynamische landbouw? Kortweg zijn bij deze vorm van landbouw alle vormen van chemisch samengestelde middelen verboden. Er wordt gezocht naar biologisch evenwicht tussen het gewas en de natuur. Er wordt gelet op de kosmische cycli (zon, maan en de sterren) en gewerkt met homeopatische preparaten die meestal zelf gemaakt (kunnen) worden. De basis voor dit alles is gelegd door Rudolph Steiner die in 1924 acht voordrachten gaf over landbouw, het was een landbouwcursus en is de bron van de biodynamische landbouw. Wil je hier meer over lezen: https://steinerinessentie.nl/ . Ook kan je op de website van https://www.stichtingdemeter.nl/ meer vinden over biodynamie, de gebruikte preparaten, etc.
Balans in de wijnaard
Caro en haar man hebben jaren geleden gekozen voor biodynamisch werken. Het is een pittige klus want het duurt zo’n drie jaar voordat een wijngaard de omslag heeft gemaakt. De wilde orchideeën keerden terug in de wijngaard, er wordt gewerkt met concurrerende en voedende gewassen en biodynamische middelen. Een deel van de wijngaard ligt op een heuvel waardoor de vleermuizen hun werk kunnen doen, ze vliegen naar beneden en eten insecten op. Lieveheersbeestjes kunnen worden ingezet tegen bladluis. De wijngaard komt weer in balans.
Wanneer geen chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest meer worden gebruikt worden de planten sterker. De chemische middelen zorgen ervoor dat de planten dorstig en kwetsbaar zijn, de zouten verzwakken de planten. Je zou kunnen zeggen dat het immuunsysteem van de plant sterker wordt zonder de kunstmest en deze ook beter bestand is tegen ziekten en weersinvloeden zoals droogte. Dit is erg belangrijk omdat zeker het laatste een serieus probleem aan het worden is.
Wanneer een wijnboer overgaat op biodynamisch werken is er veel kennis nodig van het proces en de middelen die erbij nodig zijn. Ook moet je niet denken in grote hoeveelheden betaalbare wijn, maar kwalitatief goede wijn in normale hoeveelheden.
Het domein van Château Feely bestaat naast wijnstokken ook voor een deel uit bos. Je zou die grond als slimme ondernemer natuurlijk goed kunnen gebruiken door de bomen te kappen en meer wijnstokken aan te planten = meer inkomsten. Er is echter een hele bewuste keuze gemaakt om dit stuk bos te laten staan voor meer biodiversiteit. Een must voor een biodynamische wijngaard.
De wijnen van Château Feely
Mooi verhaal, maar hoe zit het met de wijnen? De wijnen die ik proefde waren top van smaak en kwaliteit. Bij Feely maken ze rode wijn en witte wijnen onder de appellation Bergerac in verschillende blends en stijlen en ook zoete wijnen onder de appellation Saussignac. Een wijn die mij bij is gebleven is de witte wijn genaamd Générosité, gemaakt van voornamelijk sémillon. Afkomstig van oude stokken (1962), 1 jaar gerijpt op eikenhouten vaten en kan erg goed ouderen, dat wil zeggen dat de wijn verder rijpt en mooie aroma’s ontwikkelt in de loop der jaren.
En nu? Alleen nog maar biodynamische wijnen?
Een bijzondere ervaring is zo cliché om te zeggen. Eerder indrukwekkend en voldoende stof tot nadenken. Zoals ik al eerder schreef: heb je enig idee wat je normaal gesproken naar binnen slokt en klokt? Het is logisch dat wanneer er met chemicaliën wordt gewerkt in een wijngaard dit uiteindelijk ook in je wijn terecht zal komen. Maar het heeft ook gevolgen voor de omgeving en de mensen die er wonen en (in de wijngaard) werken. En dat is de prijs die heel vaak niet door ons wordt betaald.
Vooral voor iemand die veel met wijn bezig is voelde ik dat ik anders en met een meer kritische blik naar wijn moet gaan kijken. Het is soms lastig want lang niet alle wijnen zijn biologisch of biodynamisch en af en toe heb je nou eenmaal zin in een lekkere wijn zonder daar heel erg over na te denken. Maar iets kieskeuriger worden in mijn wijnkeuzes kan toch geen kwaad?
De wijnen van Caro hebben een mooi plekje gekregen in mijn wijnkast en liggen te wachten op een goed moment. Ze herinneren mij aan deze ervaring en dat ik mijn vertrouwen in mensen die met passie en goede intenties wijnmaken nooit mag kwijtraken.
PS:
1. Caro schrijft ook en heeft hun verhaal opgetekend in een paar boeken die al op diverse bestsellerlijsten hebben gestaan.
2. Is een leuk vakantieadres, want op Château Feely is ook een wijn-lodge beschikbaar.
3. Wil je ook een leuke rondleiding of proeverij en je ben in de buurt, boek dit via de website.